خواص عمومی آجیل و خشکبار
آجیل یک واژه عمومی است که البته تعریف آن در بین گیاه شناسان و مردم عامه متفاوت است. در تعریف علمی، آجیل به میوه خشک با دانه ای درون آن اطلاق می شود که دیواره تخمدان آن سخت شده باشد. بر اساس این تعریف گردو، بادام، بادام هندی، گردو، فندق، شاه بلوط، چلغوزه، پیکن(نوعی آجیل شبیه گردو)، ماکادمیا و آجیل برزیلی(brasil nuts) و نارگیل در گروه آجیل ها قرار می گیرند. با توجه به تعریف علمی، بادام زمینی آجیل نیست و در حقیقت عضوی از خانواده بنشن است. البته بادام زمینی به دلیل شباهت های فراوانی که از نظر ارزش غذایی و ساختاری به آجیل ها دارد، با این گروه مورد بررسی قرار می گیرد. اما عامه مردم به بیشتر تنقلاتی که در فروشگاه های آجیل و خشکبار یافت می شود، آجیل می گویند و از این رو خوراکی هایی مثل کنجد، مغز تخمه آفتابگردان، مغز تخمه کدو، برگه زردآلو، سویا و خرما را نیز در سبد آجیل قرار می دهند؛ از سوی دیگر نارگیل را یک میوه می دانند. اما بد نیست بدانید که این بعضی از این خوراکی ها در واقع میوه خشک هستند(مثل خرمای خشک و برگه)، برخی دیگر دانه محسوب می شوند(مثل مغز تخمه و کنجد)، و بعضی نیز جزو حبوبات طبقه بندی می شوند(مثل سویا).
قرآن کریم به انسان دستور داده تا در انتخاب غذای خود دقت کند و علاوه بر مراقبت از روح خود، به سلامت بدن نیز بپردازد. از دیرباز در طب سنتی تمام ملل جهان، استفاده از خورا کی ها و بهره مندی از خواص آن ها وجود داشته است. طبیبان یونان باستان، روم قدیم و ایران پیش از اسلام به اهمیت غذا و نقش غذای سالم در سلامت انسان تاکید داشتند. پس از ورود اسلام به ایران با گسترش طب ایرانی اسلامی، حکما و پزشکان بزرگ از جمله ابن سینا و رازی در باب خواص خوراکی ها سخن ها گفتند. اگرچه با پیشرفت علوم و جوامع، مصرف داروهای شیمیایی رواج یافت اما عصر حاضر را عصر بازگشت به طبیعت و طب سنتی دانسته اند. از آنجایی که خوراکی های طبیعی ضمن بهره مندی از خواص دارویی و درمانی، عوارض جانبی کمتری دارند؛ امروزه تمایل به استفاده از آن افزایش یافته است.
در دنیای مدرن، بیماری های مرتبط با سبک زندگی که ناشی از الگوی غذایی غلط و کمبود فعالیت بدنی است بیشترین عامل مرگ و میر شناخته شده است. دیابت، انواع سرطان، و بیماری های قلبی عروقی مهمترین علت بسیاری از موارد مرگ انسان هاست و این بیماری ها هزینه بسیار سنگینی را به جوامع وارد می کنند.
آجیل و خشکبار، جایگاه ویژه ای در سبد غذایی ما ایرانیان دارد. از دیرباز در مراسم و جشن های مختلف ایران، انواع آجیل و خشکبار قرار داشته است و این خوراکی های مفید به عنوان تنقلات سالم توسط کودکان مصرف شده است. سالها پیش و قبل از آن که خوراکی های پوج و بی خاصیتی مثل پفک و چیپس و انواع اسنک های حجیم وارد بازار شود، پدران و مادران جیب فرزندان خود را با آجیل پر کرده و آنان را روانه مدرسه می کردند. اختصاص یک ترکیب مخصوص به نام آجیل شب یلدا یا آجیل چهارشنبه سوری برای خاص ترین مناسبت های ملی، یا نذر کردن آجیل مشکل گشا برای رفع گرفتاری ها از بارزترین نمونه های شیوع مصرف آجیل و خشکبار در بین ایرانیان است. در طب سنتی ایرانی اسلامی نیز از خواص بیشمار این خوراکی های مفید بسیار سخن به میان آمده است. علم پزشکی نوین نیز فواید بیشمار مصرف انواع آجیل، خشکبار، دانه های خوراکی و میوه های خشک را ثابت کرده و مصرف روزانه آن را توصیه می کند.
برای اولین بار در سال 1992 دانشمندی به نام sabate در مطالعه ای که با همکاران خود انجام داد به نقش مثبت مصرف آجیل بر کاهش خطرپذیری ابتلا به بیماری های قلبی عروقی اشاره کرد. این مقاله در واقع نخستین تاییدیه علمی بر پایه یک مطالعه، در مورد فواید آجیل بود. بعد از آن در دو دهه اخیر مطالعات فراوانی در این زمینه انجام شده و امروزه به قطعیت ثابت شده که مصرف انواع آجیل و خشکبار ضمن کاهش خطر ابتلا به بیماری های مختلف، از فواید فراوانی برخوردار است.
التهاب (inflammation) مهمترین علت بروز بیماری در بدن انسان است. با ایجاد التهاب، سطح مواد خاصی در بدن به نام مارکرهای التهابی افزایش می یابد. مهمترین مارکرهای التهابی CRP (C-reactive protein)، اینترلوکین 6 (IL-6)، و فیبرینوژن هستند که شما با مصرف آجیل می توانید از افزایش سطح این مواد جلوگیری کنید. همچنین مصرف آجیل باعث افزایش سطح آدیپونکتین adiponectin، یک ترکیب ضد التهاب قوی در پلاسمای خون می شود. شما در زمان مطالعه این مجموعه، به دفعات با واژه التهاب روبرو خواهید شد؛ پس اکنون به خوبی منظور از التهاب و اثر التهابی را می دانید.
این خوراکی های خوشمزه یک انتخاب عالی برای گنجاندن در برنامه غذایی شما هستند، چون:
- سرشار از چربی های خوب بوده و فاقد کلسترول هستند.
- سطح بالایی از چربی های غیراشباع مونو و غیراشباع پلی در آنها وجود دارد.
- دارای مقادیر فراوانی از فیتوکمیکال ها(فیتواستروژن ها، ترکیبات فنولی و فلاوونوئید) هستند.
- فیبرهای خوراکی به مقدار زیادی در آن وجود دارد.
- چون پروتئین گیاهی دارند، یک جایگزین خوب برای گوشت به شمار می آیند.
- منبع خوبی از ویتامین های مختلف می باشند.
- سرشار از مواد معدنی مثل منیزیوم، روی، آهن، کلسیم، مس، سلنیوم و پتاسیم هستند.